Bên cạnh nhiều cơ hội tăng trưởng, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Trung Đông đang đứng trước không ít thách thức, đặc biệt là các rào cản liên quan đến tiêu chuẩn Halal và phòng vệ thương mại.

Xuất khẩu gạo tăng kỷ lục

Ngày 18/12/2025, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Vụ Trung Đông – châu Phi (Bộ Ngoại giao) và Hiệp hội Lương thực Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo “Triển vọng xuất khẩu sang thị trường Trung Đông và Thổ Nhĩ Kỳ – Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam”.

Theo ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC, Trung Đông là thị trường nhập khẩu năng động với quy mô hơn 1.200 tỷ USD mỗi năm, tốc độ tăng trưởng GDP đạt 5–6%. Trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang UAE đạt 5,4 tỷ USD, sang Ả Rập Saudi đạt 1,9 tỷ USD và Thổ Nhĩ Kỳ đạt 1,6 tỷ USD.

Đáng chú ý, tại thị trường Thổ Nhĩ Kỳ, cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam ghi nhận sự chuyển dịch tích cực. Bên cạnh các mặt hàng công nghệ chủ lực, nhóm hàng nông sản tăng trưởng mạnh, đặc biệt là mặt hàng gạo với mức tăng trưởng kỷ lục hơn 1.893%. Đây được xem là tín hiệu tích cực cho doanh nghiệp Việt Nam trong việc khai thác thị trường Halal có quy mô lớn và sức mua cao.

Theo bà Nguyễn Phương Trà, Vụ trưởng Vụ Trung Đông – châu Phi, thị trường Halal chiếm khoảng 25% dân số thế giới, với quy mô kinh tế dự báo đạt 10.000 tỷ USD trước năm 2028. Riêng lĩnh vực thực phẩm Halal được kỳ vọng duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 9% mỗi năm, mở ra dư địa lớn cho nông sản và thực phẩm Việt Nam.


Nhiều rào cản thương mại

Bên cạnh cơ hội, các doanh nghiệp xuất khẩu cũng đối mặt với nhiều rào cản, trong đó nổi bật là sự đa dạng và phức tạp của hệ thống tiêu chuẩn Halal. Hiện nay, mỗi thị trường áp dụng bộ tiêu chuẩn riêng, đi kèm chi phí chứng nhận cao và thời hạn hiệu lực ngắn, gây áp lực không nhỏ cho doanh nghiệp.

Ngoài rào cản kỹ thuật, nguy cơ gian lận thương mại cũng được cảnh báo, như yêu cầu thanh toán không minh bạch hoặc giao hàng nhưng không nhận được tiền. Việc thẩm định đối tác và xây dựng điều khoản thanh toán chặt chẽ được xem là yếu tố then chốt để hạn chế rủi ro.

Đối với thị trường Thổ Nhĩ Kỳ, các chuyên gia cho rằng đây vừa là thị trường tiềm năng, vừa là cửa ngõ để hàng hóa Việt Nam tiếp cận Trung Đông và EU. Tuy nhiên, quốc gia này thường xuyên áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại và yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm và chứng nhận Halal.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn Halal, cập nhật quy định thị trường, đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại để tận dụng hiệu quả các cơ hội xuất khẩu sang Trung Đông.