Ngày 05/12/2025, Cục Hải quan đã ban hành Công văn số 40631/CHQ-GSQL gửi Chi cục Hải quan khu vực II và III, hướng dẫn chi tiết việc giải quyết thủ tục từ chối nhận hàng và tái xuất hàng hóa theo quy định tại Nghị định 167/2025/NĐ-CP. Đây được đánh giá là văn bản quan trọng, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời tăng cường tính minh bạch và thống nhất trong quá trình thực thi pháp luật hải quan.

Theo Cục Hải quan, thời gian qua, nhiều chi cục phản ánh gặp khó khăn khi xử lý các lô hàng bị người nhận từ chối do thiếu hồ sơ, không đủ điều kiện nhập khẩu hoặc không có khả năng thanh toán. Trên cơ sở đó, Cục Hải quan đã có hướng dẫn cụ thể cho từng tình huống, làm rõ căn cứ pháp lý và trình tự xử lý, nhằm tránh cách hiểu và áp dụng không thống nhất giữa các đơn vị.

Làm rõ trường hợp từ chối nhận hàng do hồ sơ không đủ điều kiện

Đối với trường hợp người nhận hàng từ chối nhận hàng vì không đủ hồ sơ theo quy định, Cục Hải quan yêu cầu các chi cục căn cứ Luật Hải quan, Nghị định 167/2025/NĐ-CP và các văn bản pháp luật có liên quan để kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hóa và trao đổi thông tin với các cơ quan chuyên ngành. Trường hợp kết quả xác minh cho thấy không có hành vi vi phạm, cơ quan hải quan sẽ giải quyết thủ tục từ chối nhận hàng và tái xuất theo đúng quy định. Ngược lại, nếu phát hiện vi phạm, hàng hóa sẽ bị xử lý theo pháp luật hiện hành, không cho phép thực hiện thủ tục từ chối nhận hàng.

Hướng dẫn cụ thể trường hợp người nhận không có khả năng thanh toán

Một nội dung đáng chú ý khác của công văn là hướng dẫn xử lý đối với trường hợp người nhận hàng trên vận tải đơn không đến nhận hàng do không có khả năng thanh toán. Theo đó, cơ quan hải quan sẽ căn cứ Luật Hàng hải Việt Nam, Bộ luật Dân sự, các điều kiện Incoterms và quy định pháp luật liên quan để xác minh điều kiện giao hàng, thanh toán, đồng thời làm việc với hãng tàu, người vận chuyển và các bên liên quan để xác định chính xác chủ sở hữu hàng hóa làm cơ sở giải quyết thủ tục.

Phân định rõ trách nhiệm khi người nhận không phải chủ hàng

Công văn cũng phân biệt rõ trường hợp người nhận hàng trên vận tải đơn không phải là chủ sở hữu hàng hóa. Nếu người nhận chưa đăng ký tờ khai nhập khẩu, hải quan nơi lưu giữ hàng hóa sẽ kiểm tra hồ sơ và giải quyết thủ tục từ chối nhận hàng và tái xuất nếu đủ điều kiện. Trường hợp đã đăng ký tờ khai nhưng không đủ điều kiện làm thủ tục, người khai hải quan phải thực hiện hủy tờ khai theo quy định trước khi tiếp tục các bước xử lý tiếp theo.

Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhưng vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ

Đối với trường hợp người nhận hàng là chủ sở hữu hàng hóa, công văn hướng dẫn rõ hai tình huống: chưa hoàn thành thủ tục hải quan và đã hoàn thành thủ tục hải quan. Đáng chú ý, với các lô hàng đã thông quan nhưng doanh nghiệp có nhu cầu tái xuất, Cục Hải quan cho phép doanh nghiệp mở tờ khai xuất khẩu loại hình B13 để thực hiện tái xuất theo quy định.

Việc ban hành Công văn 40631/CHQ-GSQL được đánh giá là bước đi cần thiết, góp phần hoàn thiện cơ chế xử lý hàng hóa bị từ chối nhận, giảm ùn tắc tại cảng, hạn chế phát sinh chi phí lưu kho, lưu bãi cho doanh nghiệp, đồng thời vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan.

Trong bối cảnh hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng sôi động và phức tạp, những hướng dẫn kịp thời và cụ thể như trên không chỉ giúp cơ quan hải quan thống nhất cách làm, mà còn tạo hành lang pháp lý rõ ràng để doanh nghiệp chủ động hơn trong việc xử lý rủi ro phát sinh trong quá trình giao nhận hàng hóa.