(TBTCO) – Các quy định mới về kiểm tra sau thông quan đang tạo bước chuyển quan trọng trong quản lý hải quan, theo hướng hiện đại, minh bạch và tạo thuận lợi thương mại, đồng thời nâng cao hiệu quả chống gian lận, buôn lậu.

Nghị định 167/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP được đánh giá là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về kiểm tra sau thông quan. Các quy định mới không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tuân thủ tốt, mà còn tăng cường công cụ quản lý, bảo vệ nguồn thu ngân sách và xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh.

Nghị định 167 đã làm rõ hơn đối tượng chịu sự kiểm tra, giám sát hải quan; mở rộng phạm vi quản lý đối với hàng hóa, phương tiện vận tải, chứng từ liên quan, đặc biệt là hàng hóa nhập khẩu phục vụ gia công, sản xuất xuất khẩu đang lưu giữ tại cơ sở sản xuất. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan hải quan chủ động kiểm soát hàng hóa sau thông quan, hạn chế tình trạng lợi dụng chính sách để gian lận, trốn thuế.

Đáng chú ý, quy định mới về tần suất kiểm tra sau thông quan đối với doanh nghiệp ưu tiên đã giảm đáng kể áp lực hành chính. Theo đó, cơ quan hải quan chỉ kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp tối đa một lần trong 36 tháng nếu không có dấu hiệu vi phạm, thay vì kiểm tra theo từng vụ việc như trước.

Ghi nhận tại Công ty Khoa học kỹ thuật Goertek Vina – doanh nghiệp có kim ngạch xuất nhập khẩu hàng tỷ USD mỗi năm – việc được áp dụng chế độ doanh nghiệp ưu tiên giúp giảm đáng kể thủ tục hành chính. Doanh nghiệp cho rằng các điều kiện mới của Nghị định 167 không gây khó khăn mà còn tạo động lực hoàn thiện quy trình quản trị và nâng cao mức độ tuân thủ pháp luật.

Theo đại diện Goertek Vina, các yêu cầu liên quan đến kiểm soát nội bộ, an ninh hàng hóa, vận tải, công nghệ thông tin, nhân sự và đối tác thương mại là xu hướng tất yếu của quản lý hiện đại. Doanh nghiệp đã chủ động rà soát chuỗi cung ứng, mô hình hoạt động để tiếp tục đáp ứng tiêu chí và hưởng ưu đãi từ chế độ doanh nghiệp ưu tiên.

Trong bối cảnh ngành Hải quan chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, công tác kiểm tra sau thông quan ngày càng được chú trọng. Từ đầu năm đến nay, toàn ngành đã thực hiện trên 1.000 cuộc kiểm tra sau thông quan, qua đó thu ngân sách hơn 1.600 tỷ đồng.

Theo lãnh đạo Chi cục Hải quan khu vực I, lực lượng hải quan tập trung vào các chuyên đề có dấu hiệu rủi ro cao. Sau mỗi cuộc kiểm tra, kết quả đều được tổng hợp, đánh giá để kịp thời chấn chỉnh, vừa hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, vừa tạo thuận lợi thương mại và thu hút đầu tư.

Triển khai Nghị định 167, Cục Hải quan đang xây dựng quy trình kiểm tra sau thông quan mới theo hướng chuyên nghiệp, khắc phục hạn chế của quy trình cũ. Theo đó, kiểm tra sau thông quan và doanh nghiệp ưu tiên được tích hợp trong một kế hoạch theo chuyên đề quý, thay vì kiểm tra riêng lẻ từng doanh nghiệp.

Công chức hải quan sẽ thu thập, phân tích dữ liệu từ nhiều hệ thống và nguồn độc lập để nhận diện rủi ro, từ đó đưa doanh nghiệp vào kế hoạch kiểm tra phù hợp. Kết quả kiểm tra theo chuyên đề giúp đánh giá toàn diện rủi ro trong toàn ngành, làm cơ sở kiến nghị sửa đổi chính sách.

Về lâu dài, cải cách kiểm tra sau thông quan được xác định là một trong những trọng tâm của quá trình hiện đại hóa hải quan. Nhiều nội dung sửa đổi Luật Hải quan đang được đề xuất theo hướng tăng thời gian kiểm tra, bổ sung bước khảo sát trước kiểm tra và chuẩn hóa biên bản kiểm tra sau thông quan. Những thay đổi này nhằm chuyển kiểm tra sau thông quan từ “bắt lỗi” sang hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ, đồng thời nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong bối cảnh chuyển đổi số.